Giữ mãi niềm tin son sắt

(Thanh tra) – Hội Cựu chiến binh (CCB) tỉnh Sơn La hiện có trên 40.000 hội viên, trong đó nhiều cựu binh gắn bó với đất nước Triệu Voi trong các đơn vị quân tình nguyện Việt Nam giúp bạn Lào thời kỳ chiến tranh giải phóng dân tộc. Họ là những anh hùng trong khi làm nhiệm vụ quốc tế, góp phần vun đắp, giữ gìn tình hữu nghị đặc biệt Việt – Lào.

Khởi đầu quân tình nguyện

Có lẽ sẽ thiếu sót nếu nói đến quân tình nguyện mà không nhắc đến thời khởi đầu của những đội quân này. Đó là thời kỳ đầu kháng chiến của dân tộc (năm 1947), bộ đội Việt Nam đã từng sang Lào chiến đấu. Lịch sử ghi nhận, Trung đoàn 52 Tây Tiến được thành lập có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt – Lào, đánh tiêu hao sinh lực địch ở thượng Lào để hỗ trợ cho cuộc kháng chiến những vùng khác trên đất Lào. Những người lính Tây Tiến thời kỳ đầu ấy đã được nhà thơ Quang Dũng phác họa đôi nét trong bài thơ Tây Tiến, gợi cho người đọc cảm nhận được sự bi hùng trong bối cảnh trinh chiến gian khổ ở vùng Tây Bắc Việt Nam và Bắc Lào.

Trong lý lịch Khu di tích lịch sử cách mạng Việt -Lào của Bảo tàng tỉnh Sơn La có ghi: ngày 14/6/1948, Bộ Tổng chỉ huy (Bộ Chỉ huy Liên khu 10) ra chỉ thị thành lập Ban xung phong Lào-Bắc gồm 14 người. Ông Cay-xỏn Phôm-vi-hản được cử làm Trưởng ban xung phong, ông Thạo Hanh làm Phó Trưởng ban và ông Đông Tùng làm Chính trị viên. Ban xung phong Lào-Bắc đã chọn địa điểm Phiêng Sa, xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu (Sơn La) làm nơi dừng chân, đồng thời xây dựng khu căn cứ cách mạng Việt-Lào, chuẩn bị mọi điều kiện cho Ban xung phong Lào-Bắc phát triển các căn cứ cách mạng trên đất Lào thời kỳ 1948-1950.

Với ý nghĩa lịch sử đó, ngày 24/4/2012, Khu Di tích lịch sử cách mạng Việt Nam – Lào tại bản Lao Khô, một bản giáp biên thuộc xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, chính thức được khởi công xây dựng. Đây là di tích quốc gia được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch ký quyết định công nhận. Chủ tịch Quốc hội nước ta Nguyễn Sinh Hùng và Chủ tịch Quốc Hội CHDCND Lào bà Pa-ny Ya-tho-Tu đã dự lễ khởi công.

Di tích lịch sử cánh mạng Việt – Lào tại bản Lao Khô, xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu là một di tích quan trọng chứa đựng những giá trị to lớn về lịch sử, khẳng định mối quan hệ truyền thống tốt đẹp giữa nhân dân hai nước Việt Nam – Lào. Nơi đây ghi dấu các hoạt động cách mạng thời kỳ 1948 – 1950 của Ban xung phong Lào – Bắc do ông Cay-xỏn Phôm-vi-hản làm Trưởng ban và là người chủ trì thành lập Quân bản Ít-xa-la, tiền thân của quân đội nhân dân Lào ngày nay.


Chuyện kể của những cựu binh quân tình nguyện


Bác Quàng Văn Đưa, ở xã Chiềng Xôm, thành phố Sơn La, nguyên là Trung tá, Tham mưu phó mặt trận 379 đã có hơn hai chục năm tham gia chiến đấu, công tác, phục vụ bên đất nước Lào anh em. Nay ở tuổi 78, mái tóc bạc trắng, nhưng những kỷ niệm năm tháng chiến đấu gian khổ cùng bộ đội Pathet Lào gần như vẫn còn nguyên vẹn trong ký ức.

Bác Đưa kể lại: Năm 1967, là Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 428 của tỉnh Sơn La, được cử sang "Chiến trường C", đóng quân tại Mường Son, tỉnh Hủa Phăn (CHDCND Lào). Một lần trong trận đánh phối hợp với đơn vị bạn trong trận giải phóng xã Tông Cọ (Luông Pha Băng-Lào) tháng 11/1970, quân ta đã phải quần nhau với địch từ 2 giờ đêm hôm trước đến 10 giờ sáng hôm sau, thương vong vô kể. Năm 1972 với chức vụ Tham mưu trưởng Trung đoàn 148, chuyển quân đóng tại tỉnh Phong Xa Lỳ. Thời gian này, ngoài nhiệm vụ phối hợp chiến đấu, đơn vị ông Đưa còn giúp bạn xây dựng lực lượng, mở đường giao thông, xây dựng kinh tế, được bà con các bộ tộc Lào đùm bọc, tin yêu.

Cũng là quân tình nguyện Việt Nam chiến đấu tại chiến trường Lào năm xưa, bác Lường Hòa Bình, 57 tuổi (CCB) ở bản Pán, xã Chiềng Ly, huyện Thuận Châu, nhập ngũ năm 1971 thuộc tiểu đoàn 172, Quân khu Tây Bắc, sau đó chuyển đến Trung đoàn 82 hành quân từ Sơn La sang Luông Pha Băng (Lào). Trận đánh đầu tiên mà bác được tham gia là tiêu diệt quân địch tại sân bay Luông Pha Băng. Khi đó, với nhiệm vụ thông tin giữa người đo đạc vị trí điểm rơi của đạn pháo và thông tin với người chỉ huy. Trận đánh toàn thắng gây tiếng vang lớn. Đơn vị bác Bình đã tham gia phối hợp với quân Pathet Lào đánh nhiều trận hay, đối phương nghe được tên của đơn vị 82 tấn công xung phong là địch khiếp vía, bỏ vị trí mà chạy thục mạng, hoặc đầu hàng.

Chiến tranh kết thúc, với nghĩa tình đồng đội, bác Lường Hoà Bình có dịp cùng đơn vị trở lại chiến trường xưa tìm kiếm hài cốt của đồng đội đã hy sinh trên đất bạn Lào. Đơn vị đã tìm kiếm, quy tập được hơn 400 bộ hài cốt liệt sĩ, đón đồng đội trở về đất mẹ quê hương. Bây giờ, trở lại đời thường, bác Bình cũng như bác Đưa và nhiều CCB quân tình nguyện Việt Nam, nay đã ở tuổi xưa nay hiếm, nhưng với bản chất của bộ đội cụ Hồ, nghĩ về những tháng năm hào hùng, họ luôn tự hào và luôn tích cực góp phần tuyên truyền, giáo dục thế hệ trẻ gìn giữ, vun đắp về mối quan hệ đặc biệt, son sắt tình Việt – Lào.

Tìm đồng đội nơi đất bạn Lào

Tháng 6/1994, Quân khu 2, thành lập Đội tìm kiếm hài cốt đồng đội tại 6 tỉnh Bắc lào: U Đôm Xay, Luông Pha Băng, Bò Kẹo, Phông Sa Lỳ, Xay Nha Bu Ly (nước CHDCND Lào). Đội tìm kiếm gồm 22 cán bộ, chiến sĩ với nhiệm vụ khảo sát, tìm kiếm, cất bốc và di chuyển hài cốt quân tình nguyện Việt Nam trở về đất mẹ.

Theo số liệu cung cấp của Đội tìm kiếm, trong gần 19 năm làm nhiệm vụ, đội đã tìm kiếm, cất bốc, quy tập 5.500 mộ liệt sĩ, tổ chức 6 đợt di chuyển hài cốt liệt sĩ từ nghĩa trang Mường Xay, tỉnh U Đôm Xay (Lào) về Nghĩa trang Điện Biên (tỉnh Điện Biên). Riêng 70 mộ có địa chỉ cụ thể, được bàn giao cho Bộ chỉ huy quân sự và thân nhân 16 tỉnh, thành đón nhận truy điệu an táng tại quê nhà. Cuối năm 2011, nhờ bà con bên bạn Lào chỉ dẫn, đội đã tìm được 36 hài cốt liệt sĩ, trong đó có 3 liệt sĩ có tên, quê quán cụ thể.

Được biết: Đội tìm kiếm hài cốt đã hàng ngàn đêm không ngủ, ăn cơm nắm, nằm rừng, trèo đèo lội suối. Dấu chân của 22 con người đã đến 431 bản, 41 huyện của 6 tỉnh Bắc Lào. Đó là 1.293 điểm có thông tin được đào bới với khối lượng gần 11.000m3 đất đá, nhưng chỉ được dùng xẻng và bới tay. Các anh đã góp phần đưa đồng đội trở về đất mẹ, giải tỏa tình cảm, tâm linh cho bao gia đình, người thân của những anh hùng liệt sĩ.

Tình nghĩa sắt son

Trong bài phát biểu tại "Hội nghị Quan hệ hợp tác Quốc hội Việt Nam – Lào, Đoàn kết – hữu nghị (ngày 24/4/2012) tại thành phố Sơn La, bà Pa-ny Ya-tho-Tu – Ủy viên Bộ Chính trị Đảng nhân dân cách mạng Lào, Chủ tịch Quốc hội nước CHDCND Lào đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, lời cảm ơn chân thành Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam anh em, nhất là nhân dân tỉnh Sơn La đã giúp đỡ, hy sinh xương máu vì sự nghiệp giải phóng dân tộc trước kia cũng như sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước Lào theo định hướng XHCN hiện nay.

Trong quan hệ Việt Nam – Lào, Sơn La với các tỉnh Bắc Lào luôn chứa đựng những tình cảm cao đẹp, nhiều thế hệ cán bộ lãnh đạo tỉnh Sơn La, cán bộ, đảng viên, nhân dân, quân tình nguyện và chuyên gia tỉnh Sơn La đã chịu đựng mọi hy sinh, gian khổ, góp phần quan trọng vào mối quan hệ đặc biệt Việt – Lào anh em.

Tỉnh Sơn La luôn tuyên truyền và giáo dục sâu rộng trong nhân dân, nhất là nhân dân khu vực biên giới về truyền thống hợp tác hữu nghị đặc biệt giữa hai nước, cùng thực hiện tốt Hiệp định quy chế biên giới quốc gia và các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước hai nước Lào và Việt Nam. Chủ động giúp đỡ nhau trong phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng và bảo vệ đường biên giới hòa bình, hữu nghị.